Оставинската постапка е формална правна процедура преку која се утврдуваат наследниците и се врши распределба на имотот на оставителот (починат сопственик), најчесто родител, сопружник или друго лице со кое постои роднинска или друга лична врска.

Важна напомена: И покрај тоа што постапката може да ја започнете сами со поднесување на барање во судот (480 ден. такса), препорачуваме барањето да го поднесете преку адвокат (избран од ваша страна) за понатаму во постапката да избегнете дополнителни непотребни трошоци за адвокат назначен од нотарот. Повеќе детали на 📞 078/360-960, Viber, WhatsApp.

>>> Започни оставинска постапка преку Адвокат Бежовски 📞 078/360-960, <<<

Преку оваа судска постапка имотот се распределува според законските прописи или согласно волјата на лицето (доколку постои тестамент).

Без разлика дали се покренува веднаш по смртта или со одредено задоцнување, оставинската постапка е задолжителна за правно-формално уредување на сопственоста, обезбедува имотот да премине на наследниците, ги штити нивните права и интереси и спречува потенцијални имотни спорови.

Кратка содржина:

> Процедура за оставинска потапка:

> Чекор 1: Консултирање со адвокат

> Чекор 2: Планирање на трошоци за оставинска постапка (цена)

> Чекор 3: Потребни документи за оставинска постапка

> Чекор 4: Покренување на постапката пред судот

> Чекор 5: Покана од нотарот и подготовка за расправа

> Чекор 6: Тек на расправата за оставината

> Чекор 7: Решение за наследување и спроведување на одлуката

> Корисни совети за оставинска постапка

Процедура за оставинска потапка:

Во продолжение, чекор по чекор ќе ја објасниме процедурата за оставинска постапка и ќе дадеме практични совети во согласност со македонското законодавство.

Чекор 1: Консултирање со адвокат

Првиот чекор во оставинската постапка треба да биде консултација со искусен адвокат. Иако на шалтер во судот можеби ќе ви кажат дека не ви е потребен адвокат, тоа не е така – според законот, присуството на адвокат како полномошник на секој наследник е задолжително во постапката. Ова значи дека ако самите одите без адвокат, нотарот сепак ќе мора да вклучи адвокат (на пример, од список на дежурни адвокати) за застапување, што може да не се совпадне со вашите интереси и да резултира со повисоки адвокатски трошоци. Наместо тоа, подобро е самите да изберете и ангажирате адвокат на кој му верувате, кој од почеток ќе ве советува и ќе ги заштити вашите права.

>>> Започни оставинска постапка преку Адвокат Бежовски 📞 078/360-960, <<<

Чекор 2: Планирање на трошоци за оставинска постапка (цена)

За да ја започнете и успешно завршите оставинската постапка, важно е однапред да знаете какви трошоци да очекувате:

Почетен трошок за барање

Судска такса за поднесување барање: 480 денари (се плаќа при поднесување предлог до судот).

Нотарски трошоци (се определуваат според вредноста на имотот)

До 200.000 денари: фиксно 2.400 денари.
Над 200.000 денари: се додава 1% од секој започнат денар над 100.000 денари, но не повеќе од 9.600 денари.
Дополнително: реални трошоци за покани, достави, извадоци итн.

Адвокатски трошоци

Се договараат според Адвокатска тарифа.
Вообичаено: адвокатот наплатува 50% од нотарската награда и трошоци.

Напомена: доколку постапката ја почнете лично во судот (а не преку адвокат), нотарот ќе ви определи адвокат кој може да наплати и повеќе од законски предвидениот минимум.

Зависи од обемот на работа: состав на поднесоци, застапување на расправа и правна помош.

Можни дополнителни трошоци

Проценка на имотот, ако вредноста не е јасна – се ангажира проценител.
Судски такси – ако има жалби или други правни дејствија.

Препораки

Консултирајте адвокат однапред за реална проценка на трошоците.
Обезбедете доволно средства за нотар, адвокат и евентуални дополнителни дејствија.
Информирајте се за ослободување од данок на наследство – важи за наследници од прв ред (деца, сопружник).

Чекор 3: Потребни документи за оставинска постапка

За да започне оставинската постапка, наследниците треба да достават до судот или преку адвокат (препорачана постапка) неколку основни документи. Иако дел од овие документи формално може да се обезбедат по службена должност, во пракса е препорачливо наследниците сами да ги прибават и поднесат со цел да се избегнат одложувања.

Потребни документи:

Смртовница

Издава: матична служба.

Службено потврдува дека лицето е починато.

Иако по закон матичарот треба да ја достави до судот, тоа често не се прави навремено – затоа, наследниците треба сами да ја достават до надлежниот суд или адвокатот кој ќе ја иницира постапката.

Попис на оставината

Опис на целиот познат имот на оставителот.

Го составуваат наследниците, со помош на адвокат или самостојно.

Вклучува: недвижности, возила, банкарски сметки, хартии од вредност, удели во фирми, предмети со поголема вредност, и евентуални долгови.

Имотен или поседовен лист

Издава: Агенција за катастар на недвижности.

За секој недвижен имот на оставителот се поднесува еден имотен лист.

Служи за докажување сопственост, опис на имотот, вредност и евентуални товари (ипотеки, судски спорови и сл.).

Проценка на имотот (по потреба)

Се врши само ако ја побара некој од наследниците, легатарите или доверителите.

Проценката ја изведува надлежен орган или овластено лице од судот/управата.

Не е задолжителна за започнување на постапката, но може да се побара за утврдување на вредност при несогласувања или даночни обврски.

Совет:

Доколку сите горенаведени документи се соберат и достават на време, судот побрзо ќе го проследи предметот до нотар, што значително го забрзува целиот процес. Ова е особено важно кога постои имот кој треба да се користи, продава или заштити.

Чекор 4: Покренување на постапката пред судот

Доколку матичарот не повел постапка по службена должност (што е најчест случај), секој наследник има право самиот да поднесе предлог за поведување оставинска постапка до надлежниот суд, но нашата препорака е тоа да го направите преку адвокат (образложено погоре).

>>> Започни оставинска постапка преку Адвокат Бежовски 📞 078/360-960, <<<

Оставинската постапка формално започнува пред надлежниот основен суд. Кога судот ќе биде информиран за смртта (преку смртовницата од матичарот или преку поднесок од наследниците), тој ја заведува оставината и во рок од околу 8 дена му ја доверува постапката на именуван нотар. Во Македонија, по закон нотарите дејствуваат како повереници на судот во оставински постапки, со овластување да ги преземаат сите дејствија и да носат одлуки во текот на постапката. Практично, судот ќе донесе решение со кое му го доверува оставинскиот предмет на одреден нотар (избран според систем на ротација по случаен избор) и тој нотар потоа станува надлежен за предметот.

Чекор 5: Покана од нотарот и подготовка за расправа

Откако судот ќе го назначи нотарот, предметот му се доставува нему и нотарот ја презема надлежноста. Нотарот ќе испрати писмени покани до сите познати наследници на оставителот, во кои ќе назначи датум и час за одржување на расправа (рочиште) за оставината. Како наследник, ќе добиете покана на домашна адреса (или преку вашиот адвокат) со сите детали. Во оваа фаза, важно е да се подготвите за расправата – да ги имате сите потребни документи со себе (смртовница, лични документи, докази за имот, тестамент доколку постои, итд.). Доколку постои оставен тестамент од оставителот, задолжително информирајте го нотарот и доставете го оригиналниот примерок на увид, бидејќи тестаментот ќе биде клучен за поделбата на имотот.

Исто така, потсетуваме дека на рочиштето мора да присуствува вашиот адвокат (или адвокатите на сите наследници), согласно законската обврска. Нема потреба да се плашите од самата постапка – нотарот ќе ја води расправата формално, но разбирливо. Вашиот адвокат ќе ви помогне со правните прашања, како на пр. да утврдите кои барања да ги истакнете или да проверите дали сите наследници и имот се опфатени правилно.

Чекор 6: Тек на расправата за оставината

На заказаниот ден, се одржува расправа (оставинско рочиште) пред нотарот. На оваа расправа присуствуваат сите наследници (лично или преку полномошник адвокат) и се врши утврдување на фактичката состојба за наследството. Нотарот првин проверува кои лица се наследници на починатиот – притоа ги разгледува документите за роднинска врска (на пр., изводи од родени, венчаница итд.) и утврдува дали сите потенцијални наследници се повикани. Потоа, се утврдува оставината, односно кои имоти, пари и права ги оставил починатиот.

Доколку оставителот има составен тестамент (последна волја), нотарот ќе го прочита тестаментот и ќе постапи согласно неговата содржина, под услов тестаментот да е правно валиден. Ако нема тестамент, наследувањето се врши според закон. Законот за наследување ги определува наследничките редови: во прв наследен ред се децата на оставителот и неговиот брачен другар, кои наследуваат пооднакви делови; ако нема наследници од првиот ред, во втор наследен ред доаѓаат родителите на починатиот и неговите браќа и сестри (кои делат на еднакви делови); ако нема ни такви наследници, наследуваат наследници од трет ред (дедовци, баби и нивните потомци), итд. На овој начин, имотот ќе им припадне на најблиските роднини, освен ако со тестамент не е поинаку распределен.

Во текот на расправата, нотарот ги слуша изјавите на наследниците. Ако сите наследници се согласни околу тоа кој наследува и што, постапката продолжува без проблем. Важно: доколку се појави спор меѓу наследниците (на пример, несогласување за валидноста на тестаментот, за големината на наследните делови и сл.), нотарот е должен да ја прекине оставинската постапка и да ги упати странките да поведат парнична постапка пред надлежен суд. Тоа значи дека целата работа ќе се пресели на суд и ќе се решава преку тужба, што значително ја одолжува поделбата на имотот. Затоа, ако е можно, настојувајте споровите да се решат мирно или со компромис пред да дојде до овој чекор.

Чекор 7: Решение за наследување и спроведување на одлуката

Ако расправата заврши успешно (без нерешени спорови), нотарот ќе изготви Решение за наследување. Во решението точно се наведуваат сите наследници и што наследува секој од нив (на пр., кој имот кому му припаднал или во кои делови се дели имотот меѓу наследниците). Решението се испраќа до сите странки во постапката. Од моментот на пријемот, тече рок од 8 дена за приговор – доколку некој наследник не е задоволен од решението, може да поднесе приговор до надлежниот суд преку нотарот во овој рок. Ако нема приговори, решението станува правосилно и извршно по истекот на тие 8 дена.

Со правосилното решение, наследниците стануваат официјални сопственици на оставениот имот. Нотарот по службена должност ќе спроведе одредени административни дејства: на пр., ако во оставината има недвижен имот (куќа, стан, земјиште), нотарот електронски ќе изврши промена во Агенцијата за катастар на недвижности за да ги впише наследниците како нови сопственици. Тоа значи дека наследниците не мора посебно да одат во Катастар за да го пренесат имотот – ќе добијат решение и нов имотен лист на свое име.

Што се однесува до другиот имот: со решението, наследниците може да преземат располагање со оставените средства (на пр., да подигнат пари од банкарските сметки на починатиот или да пререгистрираат возило на свое име во сообраќајната полиција). Овие активности наследниците ги организираат индивидуално по завршувањето на нотарската постапка.

Важно е да се напомене дека во Северна Македонија нема данок на наследство за блиски наследници од прв ред. Согласно Законот за данок на имот, децата и сопружникот на оставителот не плаќаат данок на наследениот имот. Исто така, ослободени од данок може да бидат и одредени наследници од втор наследен ред (на пр. ако наследат стан во кој живееле со оставителот најмалку една година пред неговата смрт и немаат друг стан). Доколку се исполнети условите за ослободување, општината издава решение за ослободување од данок. За подалечни наследници или за наследување од лица што не се во роднинска врска со оставителот, се плаќа данок на наследство по утврдени стапки според вредноста на имотот (надлежна за ова е општината каде се наоѓа имотот).

>>> Започни оставинска постапка преку Адвокат Бежовски 📞 078/360-960, <<<

Корисни совети за оставинска постапка

Ангажирајте адвокат од самиот почеток на постапката – неговата стручност ќе ви помогне правилно да ги разберете вашите права и обврски, и да избегнете грешки во чекорите.
Не одложувајте го пријавувањето на оставината: постапката може да се поведе и непосредно по смртта откако ќе го добиете изводот од матичната книга на умрени. Навремено покренување ја забрзува поделбата на имотот и спречува компликации (на пр., да настане злоупотреба на имотот додека се чека).
Подгответе ги сите документи однапред и чувајте ги уредно – смртовница, лични документи, имотни листови, договори, тестамент итд. Така ќе избегнете одлагања ако нотарот побара дополнителни докази.
Доколку починатиот оставил тестамент, уверете се дека оригиналот е достапен за расправата. Ако тестаментот бил заверен кај нотар, тој ќе биде пронајден во системот, но за секој случај информирајте го нотарот за неговото постоење.
Наследството не е нужно „се или ништо“: наследникот има право да се откаже од наследство. Доколку некој наследник не сака да прифати дел од оставината (на пр., поради долгови на оставителот), може да даде изјава за откажување од наследство пред нотар во текот на постапката. Тој дел потоа преминува на другите наследници.
Обидете се да постигнете договор со другите наследници околу поделбата. Секое несогласување може да доведе до спор што ќе мора да се решава на суд, што значи дополнителни трошоци и време. Доколку сите сте согласни, можете и сами да се договорите кому кој дел од имотот да припадне, се додека тој договор не е спротивен на законот (на пр., не можете целосно да го лишите од наследство некој кој има право на нужен дел).
Имајте предвид дека блиските наследници се ослободени од данок на наследство, но сепак треба да поднесете барање до општината за да го остварите тоа ослободување ако имотот формално подлежи на данок.
По завршување на постапката, со добиеното решение за наследување спроведете ги сите промени: освен што нотарот ќе го ажурира Катастарот, треба да ги известите и другите институции каде што е потребно префрлување на сопственоста (банки, МВР за возило итд.).

Со темелна подготовка и со помош од стручно лице, оставинската постапка во Македонија може да се спроведе ефикасно и без непотребен стрес, при што имотот на оставителот ќе биде законски распределен, а волјата на оставителот и правата на наследниците ќе бидат испочитувани.

>>> Започни оставинска постапка преку Адвокат Бежовски 📞 078/360-960, <<<

Оставинска постапка – Чекор по чекор